List Św. Pawła do Kolosan – Z objaśnieniami cz. I

Wprowadzenie do Listu św. Pawła Apostoła do Kolossan.

Wykład X. J. Wujka

Kolossanie w Azyi mniejszej, sąsiedzi Laodiczanów, od Archippa i odEpafra na wiarę chrześcijańską pierwej nawróceni, byli potem kacerstwem Symonowem uwiedzeni, które uczyło, iż Chrystus nie dosyć jest ku pojednaniu i zbawieniu, ale przez anioły pojednanie i przystęp do Boga mamy. Mieli nadto wiele inszych zabobonów tak żydowskich jako i pogańskich. Przetoż ich Apostoł napomina, aby się strzegli tak fałszywych apostołów, jako i filozofów sekty Platonowej, którzy odrzuciwszy Chrystusa, (który prawdziwie jest głową kościoła i pośrednikiem między Bogiem a ludźmi), na jego miejsce wprowadzali jakieś anioły, jakoby nadeń zacniejsze: które też mniejszymi bogami zwali, ucząc aby im ludzie ofiary czynili, (zowiąc to pokorą) i obiecując, że przez nie mieli przyjść do najwyższego Boga. Którym błędem kacerstwo Symona czarnoksiężnika przez długi czas zwodziło wiele ludzi: jako Epifaniusz świadczy, (haeresi 31). Przeciwko tym tedy Paweł święty uczy, iż Pan Jezus Chrystus jest stworzycielem wszystkich aniołów, Bogiem w personie, głową Kościoła, i zwierzchnym wszelakim sposobem. A iż nie kto inszy jedno on jest odkupicielem, pośrednikiem i jednaczem między Bogiem a ludźmi: przez którego do Boga przystępować mamy: tak iż choć my Sami, choć kto inszy na niebie albo na ziemi za nami się modli, tedy się modlić ma przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, jako Kościoł powszechny w swych modlitwach czyni: ustawicznie a jawnie wyznawając, przeciwko takim zwodzicielom, imię i zasługę i pośrednictwo Pana Chrystusowe.

 

ROZDZIAŁ 1

O potrzebie statecznego trwania w wierze, o Chrystusie jako głowie Kościoła, stworzycielu świata, i t.d.

¹Paweł, Apostoł Jezu Chrysta przez wolą Bożą, i Tymoteusz, brat: (Przez wolę Bożą. Patrz, co się rzekło Effez. 1, 1. — Tymoteusz brat. Patrz, co się rzekło Filip. 1 , 1 .)

²tym, którzy są w Kolosiech, świętym i wiernej braciej w Chrystusie Jezusie. (Braciej w Chrystusie Jezusie. Który nas zrodził przez śmierć swoję i chrzest.)

³Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego, i Pana Jezusa Chrystusa. Dziękujemy Bogu i Ojcu Pana naszego Jezusa Chrystusa, zawsze modląc się za was, (Łaska wam. Dodać należy: niech będzie daną albo pomnożoną.— Bogu i Ojcu. Bogu, który jest Ojcem.)

⁴usłyszawszy wiarę waszę w Chrystusie Jezusie i miłość, którą macie ku wszytkim świętym, (Wiarę waszę w Chrystusie Jezusie . W Chrystusa Jezusa. Albo którą macie o wszystkich tajemnicach Chrystusowych.— Ku świętym. Wiernym.)

⁵dla nadzieje, która jest wam odłożona w niebie, którąście słyszeli w słowie prawdy Ewanielijej, (Dla nadzieje. To jest, dóbr spodziewanych. — W słowie. Przez słowo.)

⁶która przyszła do was, jako i na wszytkim świecie jest i owoc przynosi, i pomnaża się, jako i w was, ode dnia tego, któregoście usłyszeli i poznali łaskę Bożą w prawdzie, (Jako i na wszystkim świecie. W przedniejszych częściach całego świata jest to słowo, czyli opowiadanie Ewangelii. — Jako i w was. Rośnie i owoc wydaje. — Łaskę Bożą w prawdzie. Prawdziwieście słyszeli i poznali łaskę Bożą. Albo, poznaliście prawdę łaski Bożej, to jest odkupienia i zbawienia, którą przyniósł Chrystus. Patrz Wujka.)

⁷jakoście się nauczyli od Epafra, namilszego spółsługi naszego, który jest wiernym sługą Chrystusa Jezusa dla was, (Jakoście się nauczyli od Epafra . Teodoretus powiada, że ten Epafra był Kolossenczykiem. Prawdopodobna zaś jest, iż on, gdy przybył do Rzymu żeby pozdrowić i wesprzeć S. Pawła, został w trąconym do więzienia. — Spółsługi naszego. Który wespół z nami służy Chrystusowi przez opowiadanie Ewangelii.)

⁸który też nam oznajmił miłość waszę w Duchu. (Miłość waszę. Z jaką jesteście dla mnie i wszystkich chrześcian. — W Duchu. Duchowną, która sama tylko jest prawdziwą, stałą i gruntowną miłością. Albo, która pochodzi od Ducha Ś. w was przebywającego. Albo, która jest z duszy i całego serca.)

⁹Dlatego i my ode dnia, któregośmy usłyszeli, nie przestawamy za was się modlić i prosić, abyście byli napełnieni znajomości wolej jego we wszelakiej mądrości i wyrozumieniu duchownym; (Ode dnia któregośmy usłyszeli. Te dobre wieści o was, to jest, o waszej wierze, miłości, i t. d. — Znajomości woli jego. Jako Bóg chciał i postanowił nas z sobą pojednać, usprawiedliwić i zbawić przez Chrystusa, nie zaś przez aniołów. Albo w ogólności rozumie poznanie woli Bożej w każdej sprawie, wielkiem bowiem
jest dobrodziejstwem Bożem znać tę wolą — We wszelakiej mądrości i wyrozumieniu duchownem . Patrz, co się rzekło Efez. 1, 8.)

¹⁰abyście chodzili godnie, Bogu we wszem się podobając, w każdym uczynku dobrym owoc przynosząc i rostąc w znajomości Bożej, (Abyście chodzili godnie Bogu we wszem się podobając. Oznacza, iż chodzić godnie Bogu jest nie co innego, jak we wszystkiem Bogu się podobać, — W każdym uczynku dobrym owoc przynosząc. Przynosząc owoc wszelkiego rodzaju dobrych uczynków.—I rostąc w znajomości Bożej. Rosnąc i postępując w znajomości tajemnic Bożych.)

¹¹umocnieni wszelaką mocą według możności jasności jego, we wszelakiej cierpliwości i nieskwapliwości z weselem, (Umocnieni wszelaką mocą. Nie tylko prosi Apostoł, aby rośli we wszelakiego rodzaju cnotach, ale także, widząc wokoło grożące niebezpieczeństwo, błaga o męztwo dla nich. — Według możności jasności jego. W greckim, chwały jego , to jest, wedle świetnej i chwalebnej potęgi Bożej, którą się wam zasłaniać potrzeba, gdy powstają kacerstwa i prześladowania. Nie należy bowiem mierzyć i uważać sił, które niekiedy podziwiamy w świętych wedle ich niedołężności ludzkiej, ale wedle potęgi Bożej, która ich umacnia. Przecudnie Ś. Bernard (serm. 85 i» Cant): Nic tak nie uświetnia wszechmocności Słowa, jak to, że wszechmocnymi czyni w szystkich w nim ufających. — We wszelakiej cierpliwości i nieskwapliwości. Oznacza, iż moc i dzielność, którą się mają uzbrajać przez potęgę Bożą, zasadza się na cierpliwości i nieskwapliwości, to jest, aby byli cierpliwymi we wszelkich przeciwnościach, cieszyli się, czynili dzięki Bogu i po czasach smutnych oczekiwali pomyślniejszych.)

¹²dziękując Bogu Ojcu, który nas godnymi uczynił działu dziedzictwa świętych w światłości, (Godnym i uczynił działu dziedzictwa świętych. To jest, który nam dał godność i zacność, abyśmy byli pomiędzy świętymi i wybranymi jego; to jest, uczęstnikam i tego samego dziedzictw a niebieskiego. Patrz Wujka.— W światłości. Ewangelii, którą nam Chrystus przyniósł z nieba.)

¹³który nas wyrwał z mocy ciemności i przeniósł w królestwo syna umiłowania swego, (Z mocy ciemności. Djabelskiej; czarci bowiem są ciemnościami, czyli mocami ciemności, gdyż sami ciemni i mgławi nigdy nie posiedli onego światła, które świeci w ciemnościach. Oni są sprawcami ciemności, bałwochwalstwa i wszystkich zbrodni. Oni miłują ciemności, skazani są na ciemności, i do tych ciemności usiłują ściągnąć ludzi.— W królestwo. Kościół, który się często nazywa w Piśmie ś. królestwem Bożem. — Syna umiłowania swego. Syna swojego umiłowanego)

¹⁴w którym mamy odkupienie przez krew jego, odpuszczenie grzechów. (W którym mamy odkupienie. Odkupienie z niewoli grzechu, czyli odpuszczenie grzechów.)

¹⁵Który jest obrazem Boga niewidzialnego pierworodny wszego stworzenia. (Który. To jest Syn. — Obrazem Boga. Ojca,— Pierworodny wszego stworzenia. Patrz Wujka)

¹⁶Abowiem w nim wszytkie rzeczy są stworzone na niebie i na ziemi, widzialne i niewidzialne, choć trony, choć państwa, choć księstwa, choć zwierzchności: wszytko przezeń i w nim jest stworzono, (W nim. Przez niego. W greckim na niego, to jest ku jego chwale.)

¹⁷a on jest przed wszytkimi, a wszytko w nim stoi, (Przed wszystkimi. Aniołami i wszystkiemi stworzeniami.— W nim stoi. Wszystko się przezeń utrzymuje i zachowuje.)

¹⁸i on jest głową ciała kościoła. Który jest początkiem, pierworodnym z umarłych: aby on był między wszytkimi, przodkowanie mając, (Ciała. Mistycznego. — Początkiem. To jest przedniejszą i szlachetniejszą częścią tego mistycznego ciała. Albo Chrystus jest początkiem, źródłem, wodzem i sprawcą zmartwychwstania wszystkich. — Pierworodnym z umarłych . Pierwszym ze zmartwychwstałych do życia niebieskiego. — Aby on był między wszystkimi przodkowanie mając. Albowiem i przed wszystkiemi wiekami narodził się z Ojca, i przed wszystkim i ludźmi z martwychwstał do życia nieśmiertelnego, i jako głowa wlewa wszelką łaskę w Kościół. A zatem w każdym porządku tak stworzenia jako odrodzenia, tak  natury jak łaski, tak stworzeń widzialnych jak niewidzialnych, między wszystkiemi trzyma pierwszeństwo. Tak Oekumenins.)

¹⁹bo w nim upodobało się, aby wszytka zupełność mieszkała (W nim . Chrystusie. — Upodobało się. Ojcu. — Aby wszystka zupełność mieszkała. Wszelka doskonałość już mądrości, już łaski, już potęgi, już nareszcie samego bóstwa.— Mieszkała. Nie tylko przez działanie, ale także przez istność.

²⁰a żeby przezeń pojednało się wszytko z nim, uspokoiwszy przez krew krzyża jego, bądź co na ziemi, bądź co w niebiesiech jest. (Pojednało się wszystko. Wszyscy ludzie. — Uspokoiwszy przez krew. Bóg Ojciec chciał przez Chrystusa pojednać pomiędzy sobą wszystko, a mianowicie istoty niebieskie i ziemskie, to jest aniołów i ludzi, łącząc ich jako jedno ciało w Chrystusie, jako głowie, zaprowadziwszy pomiędzy nimi zgodę i pokój przez krew jego wylaną na krzyżu, przez którą została zgładzoną przyczyna niezgody, grzech.)

²¹I was, którzyście niekiedy byli oddaleni i nieprzyjaciele umysłem w złośliwych uczynkach, (Umysłem. I wolą.— W złośliwych uczynkach. Oddani złym uczynkom, jako to bałwochwalstwu, i t. d)

²²i teraz pojednał w ciele ciała swego przez śmierć, aby was wystawili święte i niepokalane, i nienaganione przez sobą. (W ciele ciała swego. W ciele swojem cielesnem, to jest, prawdziwem i właściwem . — Przed sobą. Przed obliczem jego, to jest Boga Ojca.)

²³Jeśli jedno trwacie w wierze ugruntowani i stateczni a nie poruszeni od nadzieje Ewanielijej, którąście słyszeli, która opowiadana jest wszelkiemu stworzeniu, które jest pod niebem, której ja, Paweł, zstałem się sługą. (Od nadziei Ewangelii. Od nadziei dóbr niebieskich, które obiecuje Ewangelia przez was słyszana.— Wszelkiemu stworzeniu . Wszystkim narodom, po całym świecie.—Której. Ewangelii.— Sługą . Albowiem mnie jest powierzony urząd jej opowiadania.)

²⁴Który się teraz raduję w utrapieniach za was i wypełniam to, czego nie dostawa utrapieniam Chrystusowym, w ciele moim za ciało jego, które jest kościół, (Za was. Które za was przenoszę. — I wypełniam to, czego niedostawa utrapieniom  Chrystusowym w ciele mojem. Patrz Wujka.— Wypełniam. Nawzajem wypełniam)
.

²⁵którego zstałem się ja sługą wedle szafowania Bożego, które mi jest dane do was, abych wypełniał słowo Boże, (Którego. Kościoła. — Wedle szafowania Bożego. Abym szafował całej rodzinie, to jest każdemu z wiernych, dary i dobra Boga Pana mojego. — Abych wypełniał słowo Boże. W zupełności opowiadał słowo Boże, i uzupełnił opowiadanie Ewangelii, które rozpoczął Chrystus.)

²⁶tajemnicę, która była zakryta od wieków i od rodzajów, a teraz oznajmiona jest świętym jego, (Tajemnicę. Które słowo Boże jest tajemnicą, nieznaną w wiekach poprzedzających.— Świętym jego. Świętym i wiernym Nowego Testamentu)

²⁷którym chciał Bóg znajome uczynić bogactwa chwały tej tajemnice między Pogany, która jest Chrystus między wami, nadzieja chwały. (Bogactwa chwały. Boga tą i obfitą w dobra duchowne chwałę tej tajemnicy .— Która jest Chrystus. Którym sakramentem albo tajemnicą jest Chrystus i jego Ewangelia .— Między wami nadzieja chwały. Który w was jest nadzieją chwały, to jest, nadzieją chwalebną, gdyż przez Chrystusa spodziewacie się dostąpić dóbr chwalebnych i wielkich.)

²⁸Którego my przepowiadamy, upominając każdego człowieka i nauczając każdego człowieka we wszelakiej mądrości, abyśmy wystawili każdego człowieka doskonałym w Chrystusie Jezusie: (Którego my przepowiadamy. Którego Chrystusa my apostołowie opowiadamy światu.— Upominając każdego człowieka. Cały rodzaj ludzki zostawał w niewiadomości o Bogu i grzechach, i dla tego podlegał upominaniom. — I nauczając każdego człowieka we wszelakiej mądrości. Kształcąc wszystkich ludzi w doskonałej znajomości Boga i tajemnic wiary, która jest prawdziwą mądrością.
— Abyśmy wystawili każdego człowieka doskonałym w Chrystusie Jezusie. Abyśmy uczynili wszystkich ludzi doskonale wyćwiczonymi w tych rzeczach, które się odnoszą do wiary i poznania Chrystusa )

²⁹w czym i pracuję, bojując według skuteczności jego, którą we mnie potężnie sprawuje. (W czem . W którym to celu. — Pracuję bojując. Wielce pracuję, i wystawiam się na niebezpieczeństwa,— Według skuteczności. Tocząc walkę według skutecznego i potężnego działania Chrystusowego we mnie.— Potężnie. Skutecznie, silnie.)

 

Wykład X. Jakuba Wujka.

1. Jako i na wszystkim świecie jest. Obacz, iż Kościoł i Ewangelia Pana Chrystusowa już na on czas była na wszystkim świecie, i codzień to więcej rosła, pomnażała się i owoce przynosiła. Co jest przeciw odszczepieńcom, którzy mówić śmieją, iż po czasiech apostolskich Ewangelia i Kościoł prawdziwy nie tylko nie urósł i nie rozszerzył się, ale zgoła zginął, albo się gdzieś na puszczy taił, i był nieznajomy. (Czytaj Augustyna epist. 80. in fine).

12. Który nas godnymi uczynił. Nie tylko przez poczytanie stawamy się uczęstnikami zasług i dobrodziejstw Pana Christusowych, ale się ich godni stawami z łask i jego.

15. Pierworodnybwszegobstworzenia . To jest pierwej urodzony z Ojca, niźli jest uczyniono które stworzenie. Jako nie tylko Chryzostom i A mbroży S. wykładają: ale i sam Syn Boży ta k o sobie mówiąc:  Jam z ust Najwyższego poszedł pierworodny przede wszem stworzeniem. Czego i tu dowodzi Paweł Ś. mówiąc: Iż przezeń stworzone są zgoła wszystkie rzeczy, tak ziemskie jak o i niebieskie, i sami aniołowie, księztwa i mocarstwa. Zaczem idzie, iż Chrystus był przed wszystkiem stworzeniem, i wszystkiego stworzenia stworzycielem. (Ambros. Chrysost. Syr. 24, 5).

24. I to czego niedostawa. Acz męka Pana Chrystusowa była dostatecznem ubłaganiem za grzechy wszego świata: wszakże chce Pan Chrystus też i w wiernych członkach swoich jeszcze więcej cierpieć: aby się tak dopełniło, czego niedostaje mękom jego. Bo jako Pan Chrystus żywię w członkach swoich, ta k też cierpi, i zasługuje, i dosyć czyni w tychże członkach swoich. Szawle, prawi, czemu mię prześladujesz? A jak o sam w sobie cierpiał dla pożytku i zbawienia Kościoła swego, tak dla tegoż cierpi w członkach swoich. Jako dokłada Paweł Ś. mówiąc za ciało jego, które jest Kościół. Jako tedy Pan Chrystus cierpiąc za Kościół, zasłużył Kościołowi: tak też i każdy wierny, w swoich utrapieniach dla sprawiedliwości, zasługuje i sobie i braciej swojej. A toć jest on skarb  nieprzebrany zasług Pana Chrystusowych i świętych członków jego: które drugim członkom potrzebniejszym przez odpusty bywają użyczane. (D zieje 9, 4).